Баяр наадмын бэлтгэл ажил, зохион байгуулалтын талаар мэдээлэл өглөө

Тулгар төрийн 2230, 2231 жил, Их Монгол Улсын 815, 816 жил, Үндэсний эрх чөлөө тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 110, 111 жил, Ардын хувьсгалын 100, 101 жил,  Эрдэнэт хот үүсгэн байгуулагдсаны 45, 46 жилийн ойн баяр наадмын бэлтгэл ажил, зохион байгуулалтын  талаар хэвлэлийн бага хурал хийж, мэдээлэл өглөө. 
     Энэ жилийн баяр наадмын нэг онцлог нь Соёлын яамнаас өгсөн нэг загварын дагуу  21 аймаг 330 сумд  баяр наадмын урилга, хөтөлбөр зэргийг хийж байгаа юм. Энэ жилийн баяр наадмыг 270 сая төгрөгт багтаан зохион байгуулахаар бэлтггэл ажлыг хангаж байна гэж Засаг даргын орлогч,  Баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга А.Түвшинжаргал хэллээ. 

Соёл урлагийн байгууллагын 600 гаруй уран бүтээлчид бэлтгэлээ хангаж байна 

-Уурхайчин соёлын ордны найруулагч, баяр наадмын ерөнхий найруулагч Д.Отгонбаатар: -Наадмын нээлтийн арга хэмжээ таван хэсгээс бүрдэнэ. 

• Нэгдүгээр хэсэг-Гал бадраах ёслол, 
• Хоёрдугаар хэсэг-Наадмын нээлтийн үйл ажиллагаа
• Гуравдугаар хэсэг-Эрдэнэт хотын 46 жилийн ойг тодотгосон арга хэмжээ, 
• Дөрөвдүгээр хэсэг-Ардын хувьсгалын 100,101 жилийн од зориулсан арга хэмжээ, 
• Тавдугаар хэсэг-Ардын баяр наадмын цэнгэл гэсэн хэсгээс бүрдэж байна. 

Баяр наадмын нээлтийн үйл ажиллагаа 11:00-12:30  болно. Мөн  Төв цэнгэлдэх хүрээлэнгийн Соёлын хотхонд 14 цагаас  “Дээлтэй Монгол-2022”  арга хэмжээ болно. Үүнд, наадамчин үзэгч олон маань өргөнөөр оролцох боломжтой. 16 цагаас  “Ардын цэнгэл наадам” Дуу бүжгийн Эрдэнэт чуулгын уран бүтээлчдийн концерт болох бол морь барианы газарт “Монгол наадам”  Баян-Өндөр хүүхэд, залуучуудын соёлын төвийн уран бүтээлчдийн урлагийн тоглолтыг зохион байгуулна.  Энэ мэт наадамчин түмэн олноо баясгахаар соёл урлагийн байгууллагуудын нийт уран бүтээлчид, уран сайханчид, ардын авъяастнууд, мэргэжлийн урлагийн байгууллагын  600 гаруй уран бүтээлчид бэлтгэлээ хангаж байна.

Хурдан морины унаач хүүхэд, уяачдын бүртгэл энэ сарын 7,8-нд Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газарт болно 

-Аймгийн ЗДТГ-ын хуулийн хэлтсийн дарга, Хурдан морины салбар хорооны комиссын дэд дарга М.Мөнхбаяр:-Үндэсний баяр наадмын тухай хуулийг өнгөрсөн сарын 28-нд УИХ-аар баталсан. Хуультай холбоотой Засгийн газрын журам  энэ сарын 4-нд батлагдан гарсан. Уг журамд хурдан морины 6 нас уралдах бөгөөд сэрвээний өндрийг хэмжиж уралдуулна гэж тусгасны дагуу бэлтгэл ажлыг хангаж байна. Уг хуульд уралдах морины сэрвээний өндрийг  даага  1 метр 27  см, шүдлэн 1 метр 32 см, хязаалан 1 метр 37 см, соёолон,  азарга нас 1 метр 40 см, их насны морь 1 метр 41 см байхаар зохицуулалт орсон. Хэмжилтийг  цагдаа, онцгойгийн хамгаалалт дор хийх бөгөөд тухайн бүсэд ганцхан унаач хүүхдийг оруулна. Хурдан морины унаач хүүхдийн насыг хуулийн өөрчлөлтөөр найм болгосон.  Иж бүрэн хамгаалалтын хувцастай, нэг жилийн даатгал хийлгэсэн байх ёстой.  Унаач хүүхэд, уяачдын бүртгэл энэ сарын 8,9-ны өдрүүдэд аймгийн Гэр бүл, хүүхэд, залуучуудын хөгжлийн газарт явагдана.      

       Баяр наадмын өдрүүдэд 200 төрийн алба хаагч ажиллана 

-ЗДТГ-ын дарга, Ёслол хүндэтгэлийн арга хэмжээний ажлын хэсгийн ахлагч Д.Соёлчхүү:-Энэ сарын 9-нд А.Амарын талбайд цэцэг өргөх үйл ажиллагаа болох бөгөөд үүний дараа төрийн дээд одон медаль гардуулна. Долоодугаар сарын 10-нд А.Амарын талбайд  10:00-10:30  цагт  Монгол Улсын төрийн далбааны өдөрт болон аймгийн баяр наадамд зориулсан цэргийн ёслолын жагсаал болно. Жагсаалыг аймгийн Батлан хамгаалах газрын дарга, Орхон аймгийн Засаг дарга бөгөөд Эрдэнэт хотын захирагч   С.Батжаргал хүлээж авах юм.  11:00 цагаас Төв цэнгэлдэхэд наадмын нээлтийн үйл ажиллагаа болно. Энэ жилийн баяр наадмаар автомашины А зөвшөөрөл олгохгүй, Б зөвшөөрлийг Замын цагдаагийн тасагтай хамтран иргэдэд  олгох ажлыг зохион байгуулна.  Баяр наадмын өдрүүдэд 200 төрийн албан хаагч ажиллана.  Энэ сарын 8-нд зохион байгуулах  Ёслол хүндэтгэлийн үйл ажиллагаанд л гэхэд 50 төрийн албан хаагч ажиллахаар  бэлтгэлээ хангаж байна.  Энэ нь цагдаа, онцгой  байдлын алба хаагчид ороогүй тоо юм.

Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн засварын ажил дуусч наадамчин олноо хүлээж авахад бэлэн боллоо 

-Тохижилт  үйлчилгээний ажлын хэсгийн ахлагч Б.Одгэрэл:-Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн засварын ажил дуусаж, наадамчин олноо хүлээж авахад бэлэн болж байна. Наадмын талбайн цэвэрлэгээ үйлчилгээг 8,9-нд хийнэ. Баяр наадмын өдрүүдээр Хот тохижилтын 191 ажилтан ажиллана. Тэдгээр ажилчдын зардалд шаардлагатай 5 сая 730 мянган төгрөгийг наадмын төсөвт суулгасан. 

Байнгын үйл ажиллагаа явуулдаг АНН-үүдэд хоол, үйлчилгээний зөвшөөрөл олгов 

-МХГ-ын дарга, Нийтийн тээвэр, худалдаа үйлчилгээ хариуцсан ажлын хэсгийн ахлагч Б.Жигдэнгомбо:-Энэ жил баяр наадмын өдрүүдэд нийтийн хоол үйлдвэрлэх зөвшөөрлийг Мэргэжлийн Хяналтын Газрын хүнсний мэдээллийн санд бүртгэлтэй, байнгын үйл ажиллагаа явуулдаг, хоолны дээжийн шинжилгээнд тогтмол хамрагддаг Аж ахуйн нэгжүүдэд олгосон.  Ингэхдээ өнгөрсөн сарын 28-нд цахимаар бүртгэлийг зохион байгуулсан.  Иргэнд бус аж ахуйн нэгжүүдэд зөвшөөрөл олгосон нь баярын өдрүүдэд баталгаат хоол хүнсээр иргэдийг хангах, чанар, аюулгүй байдал алдагдсан тохиолдолд хариуцлага үүрэх эзэнтэй байхыг чухалчилсан.  Наадмын талбай болон морь барианы газарт  хуушуурын 98, шорлог хорхогны 20, худалдаа эрхлэх 60 цэг, сугалаа явуулах 23, тоглоом 14, фото зургийн  4 зөвшөөрлийг олгосон. 

Бөхийн бүртгэл 8,9-ний өдрүүдэд болно 

-Биеийн тамир спортын газрын дарга, Үндэсний бөхийн холбооны ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Д.Дэлгэрбаяр:-Орхон аймгийн баяр наадмаар улс, аймгийн цолтой 128 бөх барилдах бол өсвөрийн 68 бөх барилдах юм. Дөрвөн галд 80 гаруй бөх бэлтгэлээ хангаж байна. Урьдчилсан бүртгэлийг галуудаар явж авсны дараа 8,9-нд бөхийн бүртгэл явагдана. Орхон аймгийн баяр наадамд барилдах сонирхолтой бүх бөхчүүдийг бүртгэнэ. Гол нь цолны үнэмлэхтэйгээ байх ёстой. Бөхийн талбайд хөлийн цэц, гарын даа, комиссоос өөр хүн байлгахгүй  байх зохион байгуулалтыг хийнэ.  Нэгийн даваанаас эхлэн дэлгэцэн дээр шууд оноолтоор зохион  байгуулалтыг хийж, ойролцоо унасан тохиолдолд телевизийн бичлэгээр асуудлыг шийдэхээр зохион байгуулалтыг хийж байна. 

Наадамчид морь дагах зөвшөөрлийн талаар санал хүсэлт ирүүлэхгүй байхыг хүсье

-Засаг даргын орлогч, Баяр наадмыг зохион байгуулах хорооны дарга А.Түвшинжаргал:-Энэ жилийн баяр наадмаар А зөвшөөрөл олгохгүй. Б зөвшөөрлийг 1000 орчим машинд олгох бол үйлчилгээний зөвшөөрлийг 20-иод автомашинд олгоно.  Баяр наадмын өдрүүдэд хүндрэл гарахаас урьдчилан сэргийлж Засаг даргын захирамж гарган хариуцлагатай шуурхай жижүүрийг томилж байна. Дан ялангуяа БОЭТ ямар ч нөхцөлд бэлэн байх бэлтгэлийг хангаж байна. Хурдан морины уралдааныг шаардлагатай албаны 6 машин дагана. Тиймээс уяачид, наадамчид морь дагах зөвшөөрлийн талаар санал хүсэлт ирүүлэхгүй байж, бидний ажилд хүндэтгэлтэй хандахыг хүсье.  Хурдан морины өндөр намын асуудал ихээхэн хэл ам дагуулдаг. Хэл ам гаргахгүй байх үүднээс морины комисс нийтэд ил тод нээлттэйгээр зохион байгуулна. Уяачдын бүтэн жилийн хөдөлмөрийг хэн нэгэн комиссын гишүүний буруутай үйл ажиллагааны улмаас үнэгүйдүүлэхгүй гэдэгт уяачид итгэл төгс байж болно. Сур, шагай яалт ч үгүй эрийн гурван наадмын чимэг болсон төрөл. Орхон аймгийн сур харваачид улсын хэмжээнд  оноолт, цэц мэргэнээрээ өндөр үзүүлэлттэй байдаг. 10-нд наадам эхэлж байгаа учраас сур харваачдын ирц сайн байна гэж бодож байна. Шагайн харваа  Орхон аймагт эрчтэй хөгжиж байгаа төрөл  юм. Энэ мэтчилэн баяр наадам зохион байгуулах хорооны салбар комисс баяр наадмын бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байна.